Նպարեղեն
Սագախոտ (քինոա)
Էներգետիկ արժեքը 100 գրամում
- կալորիականությունը՝ 368 կկալ
- սպիտակուցներ՝ 14,12 գր
- ճարպեր՝ 6,07 գր
- ածխաջրեր՝ 57,16 գր
- ջուր՝ 12,28 գր
- այրվածքային մնացորդ (հանքային աղեր)՝ 2,38 գր
Սագախոտը (նաև Եփութուխ, լատ.՝ Quinoa) շատ սննդարար հացազգի է, որը հարուստ է մագնեզիումով ու երկաթով, և ունի սպիտակուցի բարձր մակարդակ (12%-18%): Սագախոտն աճել է Հարավային Ամերիկայի բնությունում, սական իր գերուտեստ լինելու շնորհիվ՝ այժմ նաև աճեցվում է այլ տեղերում, ինչպես նաև Հայաստանում:
Հեշտությամբ է եփվում, և կարելի է այն օգտագործել բազում հեշտ և սննդարար ուտեստներ ստեղծելու համար: Գոյություն ունեն սպիտակ, կարմիր և սև տեսակներ, սակայն եփվելու և սննդային արժեքի տեսանկյունից շատ չեն տարբերվում:
100 գրամ սագախոտը միջինում պարունակում է 368 կկալ: Բժիշկների մեծամասնությունը խոսում են այն մասին, որ հենց այս մշակաբույսը կարող է փրկել աշխարհը ճարպակալումից, քանի որ սագախոտից պատրաստված ճաշատեսակները ոչ միայն ունեն ցածր կալորիականություն (120 կկալ` 100 գրամում), այլ նաև` ցածր գլիկեմիկ ինդեքս:
Սագախոտի արժեքայնությունը բարձրացնելու համար այն կարելի է ծլեցնել: Այդ դեպքում նրանում ակտիվանում են մարսողությունը հեշտացնող ֆերմենտներ և բարձրանում է վիտամինների պարունակության մակարդակը: Ի տարբերություն այլ հացահատիկների, սագախոտի աճեցման համար անհրաժեշտ է ընդամենը 2-4 ժամ: Հում սագախոտն ավելացնում են աղցանների մեջ, օգտագործում են որպես խավարտ տարբեր սառը ուտեստների համար:
Խոհարարության մեջ
Այժմ սագախոտը հաճախ հանդիպում է բուսակերների սննդակարգում: Այն եփում են և մատուցում որպես խավարտ կամ ավելացնում են սուսի տեսքով հիմնական ճաշատեսակի վրա:
Սագախոտ պատրաստելու համար պետք է հիշել 3 կանոն.
- Լավ լվանալ այն (այլապես պատրաստի եփածը կունենա դառը համ),
- Շատ երկար չթողնել եփվի (սագախոտը թթվահամ է դառնում),
- խառնել եփվող շիլան (որպեսզի խուսափեք տակը կպչելուց):
Եփված սագախոտի համը նման է չմշակված բրնձի համին: Եվ այս մշակաբույսը եփվում է այնպես, ինչպես բրինձը: 1 բաժին սագախոտի համար լցնում են 2 բաժին ջուր և եփում են մինչև ջրի լրիվ վերջանալը, մոտավորապես 15-20 րոպե, որը 2-3 անգամ ավելի արագ է, քան բրնձի պատրաստման ժամանակը:
Միացե՛ք մեզ ֆեյսբուքում
և շարունակե՛ք ստանալ օգտակար ինֆորմացիա սննդակարգի և առողջության վերաբերյալ
Բացի դա, սագախոտը, ինչպես և բրինձը, շատ լավ համադրվում է այլ մթերքների հետ. միս, բանջարեղեն, ձուկ, ընդեղեն, սոուսներ, մեղր, մրգեր: Այդ պատճառով սագախոտը կարող է փոխարինել բրնձին սիրելի ճաշատեսակներում և արդյունքում կստանանք անսովոր համ և ոչ պակաս համեղ ճաշատեսակ:
Սագախոտից ստացված ալյուրը օգտագործում են հաց թխելու, տարբեր տեսակի, մակարոնների և այլ ճաշատեսակների պատրասման համար: Զրի և շաքարի ավելացման դեպքում ստացվում է հիանալի զովացուցիչ ըմպելիք:
Պետք է նշել, որ ապուրների և խավարտների համար խորհուրդ է տրվում օգտագործել կաթնագույն հատիկները, իսկ աղցանների մեջ ավելի լավ են նայվում կարմիր և սև տեսակները:
Կոսմետոլոգիայում
Կոսմետոլոգները սագախոտի աղացած սերմերը համարում են սկրաբ պատրաստելու հրաշալի միջոց, որն օգնում է ցելյուլիտի դեպքում: Դրանք հիանալի վերականգնում և փափկացնում են մաշկը: Հաճախ օգտագործում են տարբեր դեղամիջոցներ այս բուսական մթերքի հետ: Համարվում է, որ դրանցից շատերը ունեն հիանալի բարձրացնող, ձգող ազդեցություն:
Բուժիչ հատկությունները
Սագախոտի սերմերը լավ ազդեցություն են թողնում սիրտանոթային համակարգի վրա, քանի որ իր մեջ պարունակվող մագնեզիումի հաշվին հանում է անոթներում առկա լարվածությունը: Սրա հետ միաժամանակ մարդիկ, ովքեր տառապում են գլխացավից, սագախոտը ներառելով իրենց սննդակարգ կարող են ազատվել ցավից մեկընդմիշտ:
Իր բաղադրության շնորհիվ այս մթերքը առաջին հերթին անհրաժեշտ է առողջ և ամուր օրգանիզմ ձևավորելու համար` սկսած ոսկրերից, վերջացրած ներքին օրգաններով:
Սագախոտի անընդհատ օգտագործումը օգնում է ամրացնել ոսկրերը և ուրեմն ազատել շատ հիվանդություններից: Օրինակ արտրիտից, որը շատ կարևոր է տարեց մարդկանց համար: Իջեցնում է շաքարի մակարդակը, կանխարգելում է սիրտ անոթային հիվանդությունների առաջացումը, օգնում է պաշտպանվել սակավարյունությունից:
Մասնագետները խորհուրդ են տալիս օգտագործել սագախոտը հղիների և կերակրող մայրերի սննդակարգում: Կրծքով կերակրման դեպքում խորհուրդ է տրվում զգուշությամբ սագախոտը ներառել սննդակարգում` հետևելով երեխայի ռեակցիային:
Բայց ամենից առաջ սագախոտը հզոր կազդուրող միջոց է, ինչը շատ անհրաժեշտ է մարդկանց, որոնք նոր են վիրահատության ենթարկվել, կամ լուրջ հիվանդություն են հաղթահարել, ինչպես նաև այն մարդկանց, ովքեր ամեն օր շատ ուժ և էներգիա են վատնում:
Օգտակար հատկությունները
Սագախոտի առաջնային օգտակարությունն այն է, որ այն բուսական ամբողջական սպիտակուցների հիանալի աղբյուր է (այստեղ այն ավելի շատ է, քան հնդկաձավարի մեջ), միևնույն ժամանակ այն շատ լավ մարսվում է: Թարմ հատիկներում միջինում պարունակվում է 16.2% սպիտակուցներ, իսկ որոշ տեսակերում` ավելի քան 20% (11-14% ցորենում, 10% կորեկում, 7.5% բրնձում, 3.5% եգիպտացորենում): Սպիտակուցների այս չափ պարունակությունն է հենց սագախոտին դարձրել անփոխարինելի մթերք, հղիների, երեխաների, մարզիկների և ֆիզիկական և մտավոր ծանր աշխատանք կատարողների համար:
Այս մթերքում այնպես, ինչպես սպիտակուցներ պարունակող ոչ մի այլ մթերքում պարունակվում են բոլոր արժեքվոր ամինաթթուները. արգինին, վալին, իզոլեյցին, հիստիդին, լիզին, մետիոնին, ցիստեին+մետիոնին, տլիպտոֆան, տրոենին և այլն:
Սագախոտի մեջ լիզինի պարունակության շնորհիվ օրգանիզմը հեշտ է յուրացնում կալցիումը, իսկ վնասված մկանների վերականգնումը տեղի է ունենում ավելի արագ և էֆեկտիվ: Լիզինը նաև նպաստում է հասակի աճին և դրականորեն է ազդում ոսկրերի ձևավորման վրա:
Սագախոտում կան նաև գրեթե բոլոր փոխարինվող ամինաթթուները. ալանին, ասպարաթթու, գլիցին, գլուտամինաթթու, սերին, պրոլին, ցիստեին, տիրոսին:
Բացի բացառիկ սպիտակուցներից սագախոտը պարունակում է նաև ճարպեր (լեցիտիտաթթվի մեծ պարունակությամբ), ածխաջրեր, հանքանյութեր, վիտամին B և այլն:
Սագախոտը պարունակում է տարբեր հանքանյութեր ևս. մագնեզիում (64մգ 100 գրամում), կալիում (172մգ), երկաթ (1.4մգ), կալցիում (17մգ), ցինկ (1.09մգ): Սագախոտը հարուստ է նաև ֆոսֆորով (152մգ): Այն 3 անգամ ավելի շատ է, քան ամենաորակյալ բրնձի մեջ, այնքան, որքան շատ ձկնատեսակների մեջ:
Հակացուցումները
Քանի որ մթերքում պարունակվում են շատ սպիտակուցներ և օքսալատներ, օգտագործելուց առաջ պետք է խորհրդակցել բժկի հետ այն մարդկանց, ովքեր երիկամային խնդիրներ ունեն, ինչպես նաև հոդային հիվանդություններ ունեցողները:
Փոքրիկների և կերակրող մայրերի սննդակարգ այս հացահատիկը պետք է ներառել շատ զգույշ և աստիճանաբար, քանի որ պտուղը և մինչև 1 տարեկան երեխաները կարող են զգայուն լինել սագախոտի նկատմամբ:
Միներալներ
| Ֆոսֆոր | 457 մգ |
| Մագնեզիում | 197 մգ |
| Երկաթ | 4,6 մգ |
| Կալիում | 563 մգ |
| Պղինձ | 0,6 մգ |
| Ցինկ | 3,1 մգ |
| Մանգան | 2 մգ |
| Կալցիում | 47 մգ |
| Նատրիում | 5 մգ |
| Սելեն | 8,5 մգ |
| Choline total | – մգ |
Վիտամիններ
| ՎԻՏԱՄԻՆ A | 1 µg |
| ՎԻՏԱՄԻՆ B1 | 0.4 µg |
| ՎԻՏԱՄԻՆ B2 | 0.3 µg |
| ՎԻՏԱՄԻՆ B3 | 1.5 µg |
| ՎԻՏԱՄԻՆ B5 | 0.8 µg |
| ՎԻՏԱՄԻՆ B6 | 0.5 µg |
| ՖՈԼԱԹԹՈՒ (B9) | 0.184 µg |
| ՎԻՏԱՄԻՆ B12 | 0 µg |
| ՎԻՏԱՄԻՆ C | 0 µg |
| ՎԻՏԱՄԻՆ D | 0 µg |
| ՎԻՏԱՄԻՆ E | 2.4 µg |
| ՎԻՏԱՄԻՆ K | 0 µg |