Հիվանդությունների սննդակարգ
Փորլուծություն
Փորլուծությունը (լատ.՝ diarrhea) աղիների հաճախակի դատարկման գործընթացն է (օրը 3 անգամ և ավել)։ Հաճախ դիտվում է նոսր, հեղուկանման արտաթորանք: Այն ոչ թե ինքնուրույն հիվանդություն է, այլ տարաբնույթ հիվանդությունների ախտանշան։
Փորլուծության պատճառները կախված են վերջինիս տեսակից։
- Սուր փորլուծությունն առաջանում է մանրէային կամ մակաբուծային բնույթի ստամոքսային վարակից։ Այն փոխանցվում է ֆեկալ-օրալ ճանապարհով։ Տարածված հարուցիչներն են՝ աղիքային ցուպիկ, սալմոնելլա, դիզենթերիայի մանրէներ, լյամբլիաներ։
- Քրոնիկական տեսակն ուղեկցում է մարսողական օրգանների հիվանդություններին և տևում է 4 շաբաթից ավել։
Քրոնիկական փորլուծությամբ են արտահայտվում ստամոքսաղիքային տրակտի այնպիսի հիվանդություններ, ինչպիսիք են՝ խոցային կոլիտ, Կրոնի հիվանդություն, կեղծ մեմբրանոզ կոլիտ, ստամոքսի ուռուցք, ցելիակիա և այլն։ Հաճախ փորլուծություն է առաջանում նաև հակաբիոտիկների պատճառով։ - Ֆունկցիոնալ փորլուծությունը գրգռված ստամոքսի համախտանիշի դեպքում առաջանում է սթրեսի, դեպրեսիվ վիճակների ֆոնին։ Այդ բացատրվում է ստամոքսի գալարակծկանքի խանգարմամբ։
Ախտանշանները
Փորլուծության ախտանշաններն ու արտահայտվածության աստիճանը կախված են նրա տեսակից, ձևից և հարուցչի քանակից, ինչպես նաև մարդու դիմադրողական համակարգի վիճակից։
- Աղիքային ցուպիկով հարուցված սուր փորլուծության դեպքում դիտվում է հեղուկ արտաթորանք օրական մինչև տասն անգամ։ Ուղեկցվում է չափավոր թունահարությամբ, որովայնի ստորին հատվածի ցավով, դեֆեկացիայի կեղծ կանչով։
- Սալմոնելլայով և դիզենթերիայի մանրէներով հարուցված սուր փորլուծության դեպքում արտաթորանքը նոսր է լինում՝ արյան և թարախի խառնուրդով, օրական 10-30 անգամ։ Դիտվում է որովայնի տանջող ցավ, ձգող բնույթի ցավ ուղիղ աղիքի շրջանում, դեֆեկացիայի կեղծ կանչ։ Ջերմությունը բարձրանում է մինչև 40 աստիճան։
- Քրոնիկական փորլուծության դրսևորումները կախված են ստամոքսաղիքային տրակտի հիվանդությունների տեսակից։
- Հակաբիոտիկների ընդունմամբ պայմանավորված փորլուծությունն արտահայտվում է որովայնի կծկանքանման ցավով, որը դադարում է առատ, նոսր արտաթորանքից հետո։ Ախտանշաններն անհետանում են դեղամիջոցի ընդունումը դադարեցնելուց հետո։
Միացե՛ք մեզ ֆեյսբուքում
և ամեն օր ստաց՛ք օգտակար ինֆորմացիա առողջության վերաբերյալ
Օգտակար և վնասակար մթերքները փորլուծության ժամանակ
Օգտակար մթերքներ
Փորլուծության ժամանակ առաջարկվող դիետան նպատակ ունի վերականգնել աղիքային միկրոֆլորան և վերսկսել ավելորդ հեղուկը կլանելու իր գործառույթը: Սովորաբար խորհուրդ են տալիս թիվ 4 դիետան, որն ուղղված է հանգստացնել լորձաթաղանթը, նվազեցնել աղիքներում ֆերմենտացման գործընթացները: Նախ սնունդը պետք է շատ լավ լվանալ և ուտել շոգեխաշած կամ խաշած վիճակում: Դիետան պետք է պարունակի տաք կիսա հեղուկ և հեղուկ սնունդ՝ այսպիսով, սահմանափակելով ազդեցությունները աղիքների քիմիական, մեխանիկական և ջերմային խթանների վրա:
Փորլուծության զարգացման առաջին մի քանի ժամվա ընթացքում պետք է հատուկ ուշադրություն դարձնել խմելու ռեժիմին, քանի որ հիվանդությունը մեծապես ջրազրկում է մարմինը, «արտահոսում» հանքանյութերն ու աղերը: Հիվանդության համար օգտակար հեղուկների թվին են դասվում խնձորի հյութը, կիտրոնով սև թեյը, բուսական թեյը, ազնվամորու տերևներով թեյը, տաք, ոչ գազավորված հանքային ջուր, չամչի, մասուրի և հապալասի եփուկներ:
Փորլուծության ժամանակ օգտակար մթերքների շարքին են դասվում.
- սպիտակ բրինձ եփված վիճակում (ունի ամրացնող հատկություն, օգտագործել օրը մի քանի անգամ՝ կես բաժակ)
- բանան (հարուստ է կալիումով, որը մեծ քանակությամբ դուրս է գալիս մարմնից փորլուծության ժամանակ: 4 ժամ ընդմիջումով ուտել 2 ական բանան)
- ջրալի կաթսաներ՝ հնդկաձավարով, վարսակաձավարով, մաննի և բրնձի
- սպիտակ չորահաց
- թույլ խաշած ձու, շոգեխաշած օմլետ և կաթնաշոռ (այս ամենն անհրաժեշտ է սպիտակուցները վերականգնելու համար)
- խնձոր — խաշած, քերած, խորոված (պարունակում է պեկտին, տանին և օրգանական թթուներ, որոնք կապում են տոքսինները, օգնում է վերականգնել աղիքային միկրոֆլորան)
- քերած գազար և գազարի խյուս (պարունակում է վիտամին A, որը բարելավում է աղիների լորձաթաղանթի վիճակը և ստեղծում է պաշտպանիչ շերտ)
- կոլոլակով ապուր՝ պատրաստված անյուղ ձկան կամ մսի արգանակով
- անյուղ ձուկ և ոսկրահան միս (օրինակ՝ շոգեխաշած կոտլետ)
- եփած բանջարեղեն և բանջարեղենային խյուս
- հապալասի, տանձի և դեղին սալորի կիսելներ
Ժողովրդական միջոցներ
- վերցնում ենք կես լիտր ջուր, մեկ քարրորդ թեյի գդալ աղ, նույնքան սոդա, 2 ճաշի գդալ մեղր: Օրական խմել 3 անգամ: Օգնում է լրացնել մարմնի ջուր-աղ հավասարակշռությունը
- ճզմել սխտորը, քամել հյութը: Խմել 2 ժամը մեկ՝ կես թեյի գդալ
- պահածոյացված կամ թարմ քամված ալոեյի հյութ — օրական խմել 3 անգամ՝ ուտելուց կես ժամ առաջ, 2 ճաշի գդալ
Վնասակար մթերքներ
Սննդակարգում սահմանափակե՛ք ցիտրուսային, արքայախնձորի և տոմատի հյութերը (դրանք առաջացնում են աղիքների լրացուցիչ գռգռումներ): Փորլուծության ախտանիշները խթանող մթերքներ են նաև. կիսֆաբրիկատները, ճարպոտ սնունդը, քաղցրավենիքը, մաստակները, սուրճը, կաթը, սև հացն ու հացաբուլկեղենը, ճակնդեղը, երշիկեղենը, վարունգը, բողկը, սալորը, մրգահյութերը, խաղողը, յոգուրտը, կաթնաշոռը, սերուցքը, պանիրը, յուղոտ միսը, թռչնամիսը, ձուկը, չկնկիթը, ալկոհոլը, մակարոնեղենը, ապխտած, թթվեցրած և պահածոյացված մթերքները, մուրաբաները, շոկոլադը, պինդ խաշած ձուն, համեմունքներն ու կծու սոուսները:
առաջարկում ենք օրական սննդակարգ
առաջին նախաճաշ՝ վարսակաձավարի շիլա, ոչ քաղցր թեյ
ուշ նախաճաշ՝ սերկևիլի կոմպոտ
ճաշ՝ բրնձով մսի արգանակ, հնդկաձավարի շիլա, շոգեխաշած տեֆտելլի
ցերեկային՝ մասուրի թեյ
ընթրիք՝ շոգեխաշած օմլետ և թեյ
քնելուց առաջ՝ կիսել
Նյութի աղբյուրը՝ www.sotskiy.am | www.edaplus.info |