Հազն օրգանիզմի պաշտպանական ռեակցիան է, որի դերը շնչառական ուղիներն ազատելն է տարատեսակ լորձերից, արյունից, թարախից, խորխից, փոշուց և սննդի մնացորդներից:
Հազի պատճառները կարող են լինել ամենատարբեր, մասնավորապես.
- սառցակալումից՝ հիպերթոնիա,
- կոկորդում օտար մարմինների հայտնվելուց,
- գազի կամ թույների ներշնչումից,
- տարբեր հիվանդություններից (մրսածություն, սուր շնչառական վիրուսային վարակ, թոքաբորբ, ասթմա, թոքերի քաղցկեղ, տուբերկուլյոզ, ֆարինգիտ, տրախեիտ (շնչափողի բորբոքում), պլերիտ, նախասրտի ուռուցք, ալերգիա),
- կոկորդի ցավից,
- շատ էմոցիոնալ խոսակցությունից:
Ինչ կարող է հազը պատմել Ձեր առողջության մասին
«Սուր» հազ — Հիմնականում սուր հազն առաջանում է մրսածության, գրիպի կամ վերին շնչուղիների վարակների հետեւանքով: Այն 8 շաբաթից ավել չի տեւում եւ հազի դեմ դեղերը, որպես կանոն, այն լավ փափկացնում են:
Կապույտ հազը վարակիչ հիվանդություն է, որի վարակը կարելի է պատվաստման միջոցով կանխել: Կապույտ հազը ժամանակի ընթացքում ուժեղանում է, հաճախ այն ուղեկցվում է նաեւ փսխումով:
Թոքաբորբը հիվանդություն է, որի ժամանակ թոքերը բորբոքվում են եւ լցվում հեղուկով: Թոքերի բորբոքման որոշ տեսակները կարելի է պատվաստման միջոցով կանխել: Թոքերի բորբոքման ժամանակ սկզբում հազը չոր է, սակայն ժամանակի ընթացքում սկսում է արտազատվել դեղին, կանաչ եւ կարմրավուն խորխ:
Քրոնիկ հազ — Քրոնիկ է համարվում այն հազը, որը շարունակվում է 8 եւ ավելի շաբաթների ընթացքում: Պատճառները կարող են շատ լինել եւ դրանցից էլ կախված է բուժումը:
Թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդության ժամանակ թոքերում բորբոքային գործընթացների պատճառով դժվար է դառնում շնչելը: Հիվանդության զարգացմանը, որպես կանոն, նպաստում է գրգռիչների երկարատեւ ազդեցությունը, օրինակ ծխախոտի ծուխը: Թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդության ժամանակ սովորաբար լինում է քրոնիկ, հաճախակի հազ, որի ժամանակ արտադրվում է մեծ քանակությամբ խորխ, հատկապես առավոտյան: Նշենք, որ թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդությունը համարվում է չբուժվող հիվանդություն եւ դրա բուժումն ուղղված է կյանքի որակի բարելավմանը եւ մահացության նվազեցմանը, կյանքի տեւողության ավելացմանը:
Գաստրոէզոֆագիալ ռեֆլյուքսային հիվանդությունը քրոնիկ կրկնվող հիվանդութուն է, որի ժամանակ անընդհատ կերակրափող է լցվում ստամոքսի եւ/կամ դուոդենալ պարունակությունը, ինչը հանգեցնում է կերակրափողի ստորին հատվածի ախտահարմանը: ԳԷՌՀ-ն քրոնիկ հազի երկրորդ ամենատարածված պատճառներից մեկն է: ԳԷՌՀ-ի ժամանակ հազը լինում է չոր, սպազմատիկ, պառկած ժամանակ ուժեղանում է:
Ասթման շնչուղիների բորբոքային հիվանդություն է: Ասթմայի ժամանակ հազը չոր է, խռպոտ, գիշերը, ինչպես նաեւ ցուրտ եղանակին եւ ֆիզիկական վարժությունների ժամանակ ուժեղանում է:
Միացե՛ք մեզ ֆեյսբուքում
և ամեն օր ստաց՛ք օգտակար ինֆորմացիա առողջության վերաբերյալ
Որպեսզի պարզենք ի՞նչ հիվանդություն է ուշադրություն ենք դարձնում հազի հետևյալ բնութագրիչներին.
- հազի ուժգնությունը (հազ կամ թրթռացող հազ),
- տևողությունը (2 շաբաթից քիչ — սուր հազ, 2-4 շաբաթ – ձգձգվող հազ (երկարատև), 1-2 ամիս – շատ սրված հազ, 2 ամսից ավել – խրոնիկ հազ),
- տեմբրը (կարճ, հնչեղ՝ զրնգուն, խլացված, <<շան հաչոցի>> նման, կրծքային),
- ընդգծվածությունը (չոր կամ խոնավ),
- խորխի քանակն ու բաղադրությունը (լորձային, արյան հետ միասին, թարախի հետ միասին, շիճուկային),
- հաճախականությունը և ի հայտ գալու ժամանակը (գարուն – ամառը հիմնականում ալերգիկ հազ է, գիշերայինն ասթմա է, երեկոյանը հիմնականում բրոնխիտի և թոքաբորբի ժամանակ է, առավոտյանն էլ հիմնականում նկատվում է ծխողների մոտ):
Օգտակար և վնասակար մթերքները փորլուծության ժամանակ
Օգտակար մթերքներ
Հազը հիմնականում առաջանում է մրսածության հիվանդությունների ժամանակ, երբ օրգանիզմի պաշտպանական ուժերը նվազած են լինում: Այդ պատճառով էլ հազի ժամանակ սնման գլխավոր նպատակներն են օգնել բարձրացնել իմունիտետը, հանել բրոնխա-թոքային սպազմը, հաղթել միկրոբներին և վարակներին, լրացնել վիտամինների (հատկապես A, C, E), հանքանյութերի, սպիտակուցների (սա պայմանավորված է նրանով, որ օրգանիզմից խորխի դուրս բերման ժամանակ սպիտակուցների մեծ կորուստ է լինում և եթե այդ պակասը չլրացվի, ապա կարող է առաջանալ սպիտակուցային անբավարարություն) պակասը: Դրա համար հիվանդին անհրաժեշտ է օգտագործել հետևյալ մթերքներ.
- Կենդանական ծագման. անյուղ մսատեսակներ, ձուկ (ավելի լավ է յուղոտ, <<օմեգա-3>>-ը կփափկացնի կոկորդը, ինչը կթեթևացնիի կոկորդի ցավը և կհեշտացնի արտանետումը այնտեղից), ձողաձկան լյարդ, կաթնամթերք (կօգնի իջեցնել ջերմաստիճանը, իսկ կալցիումը, որը պարունակվում է կաթնամթերքի մեջ կօգնի հեռացնել բորբոքային գործընթացը),
- Բուսական ծագման. լոբազգիներ (կանաչ լոբի), ծլեցված ցորեն, դդմի կտեր, արևածաղիկ, քունջութ (նաև քունջութի յուղ), ձիթապտուղ և ձիթապտղի յուղ, ընկույզներ, հացահատիկային մշակաբույսեր և շիլաներ (բրինձ, հերկուլես, հնդկաձավար, վարսակաձավար, ցորեն), բանջարեղեն (լոլիկ, գազար, ցանկացած տեսակի կաղամբ, ճակնդեղ, սոխ, սխտոր, դդում, բողկ), մրգեր և հատապտուղներ (բանան, ցիտրուսներ, ելակ, ազնվամորի, կոճապղպեղ, սեխ, դեղձ, պապայա, ավոկադո, հաղարջ, խնձոր, թուզ, խաղող), կանաչիներ:
Որպեսզի ջրիկացնի խորխային արտադրությունը և օգնի դրա դուրս մղմանը, օրգանիզմին անհրաժեշտ է շատ հեղուկ: Նախապատվությունը պետք է տալ տաք ըմպելիքներին, մասնավորապես՝ բնական թեյ կիտրոնով կամ ազնվամորով, եռացրած կաթ մեղրով, կակաո: Նաև օգտակար կլինի բանջարեղենային, մրգային հյութերը և կիտրոնաջուրը:
Սննդի ընդունումները պետք է լինեն օրական 5-6 անգամ, իսկ հեղուկը ամենաքիչը 1.5 լիտր:
Ժողովրդական միջոցները
Երեկոյան կտրել մեկ մեծ գլուխ սոխ, շաքարավազ ցանել վրան և թողնել մինչև առավոտ: Այս սոխն անպայման պետք է ուտել այդ օրը, իսկ դուրս եկած հյութը խմել: Սա պետք է իրականացնել մի քանի օր, մինչև ախտանիշների վերացումը:
Խմել խատուտիկի, երիցուկի, մատատուկի, ուրցի, գարնանածաղկի, էլեկամպանի արմատներից թուրմեր: Կարելի պատրաստել թուրմեր նաև այս բույսերի խառնուրդներից, միայն թե բոլոր բաղադրիչներից պետք է վերցնել հավասար քանակությամբ: 200 մլ եռացրած ջրին պետք է ավելացնել 1 ճգ խոտաբույս և թողնել 30 րոպե թրմվի, իսկ հետո ֆիլտրել: Թուրմը բաժանել 3 հավասար մասերի օրվա մեջ 3 անգամով ընդունելու համար:
Խմել եռացրած կաթ: Կաթին կարելի ավելացնել մեղր, հանքային ջուր, 1 ճգ սոդա, քրքում, անիսոնի յուղ, երեխաներին նաև թուզ:
Հազի ժամանակ ձայնի կորստի կամ խզման դեպքում պետք է ուտել կակաո-յուղ և խմել թեյ սերուցքային կարագով:
Որպեսզի արտադրությունը շուտ դուրս գա պետք է խմել շաքարի օշարակի և լոռամրգի հյութի խառնուրդ: Պետք է օգտագործել 1 ճգ օրական 3-4 անգամ:
Հազի բուժման շատ լավ մեթոդ է համարվում բողկը: Ամենահայտնի բաղադրատոմսը հետևյալն է. վերցնում ենք մեծ բողկ, կտրում ենք ծայրի մասը, մեջտեղում փոսիկ ենք անում, պոչը նույնպես կտրում ենք: Փոսիկի մեջ լցնում ենք մեղր: Բողկը դնում ենք բաժակի մեջ թողնում ենք 3-4 ժամ: Այս ժամանակահատվածում մեղրը պետք է հալվի և հոսի բողկի մեջով: Ստացված հյութը պետք է խմել, իսկ բողկի մեջ նորից մեղր լցնել:
Երեխաների հազի բուժման համար բողկը պետք է կտրատել մանր կտորներով, շաքարավազ ցանել, դնել թավայի մեջ և եփել 2 ժամ: Այնուհետև բողկի կտորները թափում ենք, իսկ հյութը լցնում շշի մեջ և խմացնում երեխային թեյի գդալով օրը 4 անգամ:
Եթե Ձեզ տանջում են հազի ուժեղ նոպաները, ապա պետք է խմել կակաչի կաթ: Դրա պատրաստման համար անհրաժեշտ է նախապես տաք ջրի մեջ շոգեխաշած մի քանի գդալ կակաչը մանրացնել, ճզմել, վրան ավելացնել 200 մլ եռացրած ջուր, թողնել 10-15 րոպե, այնուհետև ֆիլտրել: Հովացնել մինչև սենյակային ջերմաստիճան հետո խմել:
Վնասակար մթերքները
- Քաղցրը (ճնշում է իմունային համակարգի աշխատանքը, իսկ շաքարը հաճախ մնում է բերանի խոռոչի կամ կոկորդի պատերին, ինչը ստեղծում է բարենպաստ միջավայր մանրէների զարգացման համար),
- մեծ քանակությամբ աղը (նատրիումը, որն առկա է սովորական կերակրի աղի մեջ կարող է առաջացնել բրոնխների անանցանելիություն),
- սուրճը և ոգելիչ խմիչքները (կարող են բերել օրգանիզմի ջրազրկման),
- եթե դա ալերգիկ հազ է կամ ասթմա է, ապա պետք է ազատվել սադրիչ ալերգեններից, մասնավորապես՝ կծու ուտեստներից, շոկոլադից, համեմունքներից, տարբեր սննդային հավելումներով մթերքներից, մարինատներից, թթուներից, ձվից, արգանակներից (բացառել սննդակարգից արգանակները, որոնք ստացվել են արհեստական արգանակային խորհանարդիկներից և համեմունքներից, որոնք փոխարինում են բնական բանջարեղաններին),
- կոպիտ, կոշտ սնունդը, չորահացերը, թխվածքաբլիթները, աղային և շաքարավազային խմորից տորթերը, քաղցր կրեմները և փոշիները (կոշտ սնունդը կարող է քերծել կերակրափողը, իսկ կտորները կարող են առաջացնել ուժեղ հազ և նույնիսկ մարդ կարող է խեղդվել):