Կարգ՝ Նպարեղեն
ՀԱՏԻԿ ԼՈԲԻ
Էներգետիկ արժեքը 100 գրամում
- Կալորիականություն – 298 կկալ
- Սպիտակուցներ – 21 գր
- Ճարպեր – 2 գր
- Ածխաջրեր – 47 գր
- Այրվածքային մնացորդ – 3.6 գր
- Ջուր – 14 գր
Լոբին մշակում են հատիկ և կանաչ լոբի ստանալու համար։ Սպիտակուցային նյութերով լոբու հատիկները մոտ են մսին։ Լոբու հատիկների մեջ սպիտակուցները կազմում են 20-22% (մսում՝ 20-23%)։ Կանաչ լոբու մեջ սպիտակուցները 6-7% են։ Բացի այդ լոբին պարունակում է մոտ 2% ճարպ և, վերջապես, վիտամիններ ու մարդու օրգանիզմի համար անհրաժեշտ հանքային աղեր։
Հնդկաձավար
Հնդկացորենը ձավարային կուլտուրա է և պատկանում է մատիտեղազգիների (հնդկացորենազգիների) ընտանիքին: Պտուղը եռկողանի ընկուզիկ է` ծածկված բավականին ամուր թաղանթով, որի ներսում գտնվում է միջուկը` բաղկացած արմատիկից և երկու շաքիլներից:
Հայրենիքը Հիմալայան լեռների արևմտյան հարթավայրերն են: Հնդկաձավար սկսել են աճեցնել դեռևս 5000 տարի առաջ Հնդկաստանում, Նեպալում, Բիրմայում: Այնուհետև այն սկսել է տարածվել Աֆրիկայում, Միջին Ասիայում և Հունաստանում: Հենց հույներն էլ վաճառում էին այն արևելյան Եվրոպայում և Ռուսաստանում, որտեղից էլ գալիս է մթերքի անվանումը, իսկ արևմտյան Եվրոպայում այն տարածել են արաբները: Հատկանշական է որ մենք՝ հայերս այն անվանում ենք “հնդկական”, ռուսները՝ “հունական” (գրեչիխա), այնինչ հույները և իտալացիները այն անվանում են թաթարական, իսկ բուլղարացիները` ելդա:
Սագախոտ (քինոա)
Էներգետիկ արժեքը 100 գրամում
- կալորիականությունը՝ 368 կկալ
- սպիտակուցներ՝ 14,12 գր
- ճարպեր՝ 6,07 գր
- ածխաջրեր՝ 57,16 գր
- ջուր՝ 12,28 գր
- այրվածքային մնացորդ (հանքային աղեր)՝ 2,38 գր
Սագախոտը (նաև Եփութուխ, լատ.՝ Quinoa) շատ սննդարար հացազգի է, որը հարուստ է մագնեզիումով ու երկաթով, և ունի սպիտակուցի բարձր մակարդակ (12%-18%): Սագախոտն աճել է Հարավային Ամերիկայի բնությունում, սական իր գերուտեստ լինելու շնորհիվ՝ այժմ նաև աճեցվում է այլ տեղերում, ինչպես նաև Հայաստանում:
Հեշտությամբ է եփվում, և կարելի է այն օգտագործել բազում հեշտ և սննդարար ուտեստներ ստեղծելու համար: Գոյություն ունեն սպիտակ, կարմիր և սև տեսակներ, սակայն եփվելու և սննդային արժեքի տեսանկյունից շատ չեն տարբերվում:
Խնձորի քացախ
Քացախն իր տեղն ունի յուրաքանչյուրի խոհանոցում: Քացախը գինու տարեկիցն է: Շատ վաղուց մարդիկ նկատել են, որ բաց բերանով տակառի գինին թթվում է` վերածվելով յուրահատուկ համով ու հոտով հեղուկի: Իսկ հետո պարզվեց, որ այդ հեղուկի մեջ միսը, բանջարեղենը կամ միրգը երկար ժամանակ չեն փչանում:
Հենց այդպես են «ծնվել» առաջին պահածոները: Դեռևս հռոմեացի լեգիոներներն էին մարինացնում միսն ու մյուս ուտելիքները` մարտերի երկար արշավների ընթացքում դրանք պահպանելու համար:
Ավելի ուշ մարդիկ նկատեցին, որ այդ հեղուկը ո՛չ միայն պահածոյացնելուն է հարմար, այլև օգնում է մարսողությունը բարելավելուն, լրացնում վիտամինների պակասն ու նաև կանխում վարակների տարածումը: Բանն այն է, որ քացախի բաղադրության թթուներն ախտահանող հատկություն ունեն, ու դրա համար էլ ջրով բացած քացախով ողողում էին կոկորդը, քսում վերքերին ու նույնիսկ փորձել են բուժել ժանտախտը, սակայն` ապարդյուն:
Ոսպ
Էներգետիկ արժեքը 100 գրամում
- կալորիականությունը՝ 280 կկալ
- սպիտակուցներ՝ 25 գր
- ճարպեր՝ 1,6 գր
- ածխաջրեր՝ 46,5 գր
- ջուր՝ 15 գր
- այրվածքային մնացորդ (հանքային աղեր)՝ 2,8 գր
Ոսպը միամյա բույս է, որը պատկանում է բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորների) ընտանիքին։ Դեռևս հին ժամանակներից այն շատ էին սպառում հատկապես իր սպիտակուցներով հարուստ լինելու պատճառով: Այն առհասարակ շատ առողջարար մթերք է, բավական է հիշել Ռուսական ժողովրդական ասացվածքը. «Եթե սեղանին ոսպ կա, ապա ընտանիքն առողջ է»:
Վարսակաձավար
Էներգետիկ արժեքը 100 գրամում
- կալորիականությունը՝ 342 կկալ
- սպիտակուցներ՝ 12,3 գր
- ճարպեր՝ 6,1 գր
- ածխաջրեր՝ 59,5 գր
- ջուր՝ 12 գր
Արտաքին նկարագիրը՝ Չմանրեցված վարսակաձավարն ստացվում է վարսակի շոգեհարման, կեղևազրկման և հղկման միջոցով: Սովորաբար ունենում է մոխրադեղնավուն գույն: Ըստ որակի վարսակաձավարը լինում է բարձրորակ և առաջին կարգի
Եգիպտացորենի ալյուր
Էներգետիկ արժեքը 100 գրամում
- կալորիականությունը՝ 330 կկալ
- սպիտակուցներ՝ 8,3 գր
- ճարպեր՝ 1,2 գր
- ածխաջրեր՝ 71գր
- ջուր՝ 14 գր
- այրվածքային մնացորդ (հանքային աղեր)՝ 0,7 գր
Եգիպտացորենի չորացված հատիկից աղացած մթերք է: Չնայած Իր սննդային արժեքով զիջում է շատ հացահատիկային մշակաբույսերին, այն ևս առանձնանում է բազմաթիվ օգտակար հատկություններով:
