Էներգետիկ արժեքը 100 գրամում
- կալորիականությունը՝ 280 կկալ
- սպիտակուցներ՝ 25 գր
- ճարպեր՝ 1,6 գր
- ածխաջրեր՝ 46,5 գր
- ջուր՝ 15 գր
- այրվածքային մնացորդ (հանքային աղեր)՝ 2,8 գր
Ոսպը միամյա բույս է, որը պատկանում է բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորների) ընտանիքին։ Դեռևս հին ժամանակներից այն շատ էին սպառում հատկապես իր սպիտակուցներով հարուստ լինելու պատճառով: Այն առհասարակ շատ առողջարար մթերք է, բավական է հիշել Ռուսական ժողովրդական ասացվածքը. «Եթե սեղանին ոսպ կա, ապա ընտանիքն առողջ է»:
Ինչպես արդեն նշվեց, այն մարդկության հնագույն մշակաբույսերից մեկն է: Հին եգիպտացիները ոսպից պատրաստում էին զանազան ուտեստներ, հաց թխում ոսպի ալյուրից, հին Հռոմում ոսպը համարվում էր դեղամիջոց, իսկ հին Հունաստանում տարածված ասացվածք կար. “Խելացի մարդը միշտ լավ է եփում իր ոսպը”:
Աշխարհում հայտնի է ոսպի բազմաթիվ տեսակներ, սակայն ամենատարածվածը՝ նաև Հայաստանում 4-ն են (կանաչ, կարմիր, դեղին, դարչնագույն, հանդիպում է նաև սև գույնի:
Կիրառման կարգը
Կանաչ ոսպը ոչ այնքան հասուն պտուղներն են, որոնք եփի ընթացքում չեն կորցնում ձևը: Դրանք օգտագործում են հիմնականում աղցանների համար: Կանաչ ոսպն օգտակար է հեպատիտի,խոցի, պիելոնեֆրիտի, խոլեցիստիտի, ռևմատիզմի, արյան բարձր ճնշման հիվանդությունների դեպքում:Ամերիկայում այն առաջին տեղն է գրավում, որից պատրաստում են ապուրներ՝ տարբեր բանջարեղեններից ու կանաչիների համադրությամբ:
Կարմիր ոսպը շատ է օգտագործվում ասիական խոհանոցում: Դրա ալյուրից պատրաստում են հաց և կարկանդակներ: Կարմիր ոսպը համեմատած մյուս տեսակների ավելի արագ է եփվում: Ուստի երբ արագ կերակուր պատրաստելու կարիք կա խաշեք կարմիր ոսպ և բառացիորեն 10-15 րոպեյում կունենաք բավականաչափ սննդարար շիլա: Մեծ քանակությամբ սպիտակուց ու երկաթ է պարունակում, օգտակար է անեմիայի դեպքում:
Դարչնագույն ոսպն ընդգծված ընկուզահամ ունի, այն օգտագործում են ապուրների ու ջեռեփուկների համար: Օգտակար է տուբերկուլյոզի, թոքերի հիվանդությունների, ոսկրա-մկանային համակարգի վնասվածքների դեպքում:
Թվարկվածները մեզ ծանոթ տեսակներն են: Ի տարբերությունմյուս հատիկաընդավորների (լոբի, սիսեռ)՝ ոսպը եփից առաջ նախապես թրջելու հարկ չկա ուջերմային մշակումից հետո էլ, ի տարբերություն շատուշատ մթերքների, լրիվ պահպանում է օգտակար հատկությունները:
Օգտակար հատկությունները
Մարդու օրգանիզմը հիմնականում անհրաժեշտ քանակությամբ սպիտակուց է ստանում մսի գործածումից, սակայն պարզվում է, որ լրիվ կարելի է միսը փոխարինել ոսպով, էլ չասած, որ բուսական սպիտակուցն ավելի հեշտէ յուրացվում օրգանիզմում:
Ոչ մեծ քանակությամբ ոսպը կարող է հագեցնել քաղցը տևական ժամանակ: Իսկ ճարպի նվազագույն քանակի շնորհիվ ոսպըկարելի է գործածել քաշ գցելու նպատակով:
Ոսպի մեջ մեծ քանակությամբ օսլա, բնական շաքար, չհագեցած ճարպաթթուներ են պարունակվում: Մեծ քանակությամբ լուծվող բջջանքի շնորհիվ բարելավվում է մարսողությունը, որն իր հերթին աղիքների քաղցկեղի կանխարգելման հրաշալի միջոց է: Այս մթերքն օգտակար է կանանց առողջությանը: Մեկ բաժին ոսպըկարող է ապահովել մարդուն անհրաժեշտֆոլաթթվի օրաբաժնի 90%-ը: Ուստի այն պետք է ներառել հղի կանանցսննդակարգում, պտղի նորմալ ձևավորման համար:
Այս մթերքը հարուստ է A, PP, E և В խմբի վիտամիններով ու բետա-կարոտինով: Հարուստ է հանքանյութերով՝ մանգանաթթվով, յոդով, ցինկով, երկաթով, կոբալտով, բորով ու քրոմով, սելենով, ծծումբով, ֆոսֆորով և այլն:
Ոսպի առկայությունն օրաբաժնում բարելավում է սրտի, նյարդային ու արյունաստեղծ համակարգերի աշխատանքը: Բուսական աշխարհում սննդարար ու օգտակար հատկություններով ոսպին հավասար մթերք թերևս չկա: Տրիպտոֆանի պարունակության շնորհիվ այն անփոխարինելի է նյարդային համակարգի համար. օգնում է մշակելու սերոտոնին հորմոնը, որը, ինչպես հայտնի է, պատասխանատու է հոգեկան հավասարակշռության ու լավ տրամադրության համար: Դեռևս հին բժշկողներն այն համարում էին հոգուն հանգստություն բերող սնունդ:
Ոսպի պարունակած մագնեզիումը, կալիումը, ցինկն ու երկաթը դրական են ազդում արյունատար ու սիրտ-անոթային համակարգի վրա, օգնում են մաքրելու անոթները վտանգավոր խոլեստերինից, բարձրացնում են հեմոգլոբինը, կարգավորում սրտամկանի աշխատանքն ու ամրացնումայն:
Եթե ձեր ընտրած սննդակարգը ոսպ է ներառում, ապա վստահ եղեք, որ վիտամինների ու հանքանյութերի անբավարարության խնդիր չեք ունենա: Այս ամենից զատ՝ ոսպը նաև էկոլոգիապես մաքուր ու անվտանգ մթերք է: Բանն այն է, որ եթե անգամ այս բույսը մշակվել է աղտոտված տեղանքում, միևնույն է,նիտրատներ, թունավոր նյութեր ու ռադիոնուկլեիդներ չի կլանում ու կուտակում: Կրծքագեղձի և ուղիղ աղիքի քաղցկեղի կանխարգելման նպատակով առաջարկվում է ոսպով պատրաստված սնունդ ընդունել ցանկացած վիճակում, քանի որ իզոֆլավոնները (նյութեր, որոնք ճնշում են քաղցկեղային բջիջների աճը), չեն քայքայվում ջերմամշակման արդյունքում:
Ոսպը շատ օտակար է դիաբետով հիվանդների համար, քանի որ պարունակում է թեթև ածխաջրեր: Դրանք ոչ միայն չեն բարձրացնում արյան մեջ շաքարի մակարդակը, այլև լավ են յուրացվում օրգանիզմում:
Ռեկորդակիր է բորի, երկաթի, կալիումի, պղինձի պարունակությամբ
Ոսպը հաջողությամբ կիրառում են նաև ժողովրդական բժշկության մեջ: Օրինակ՝ այրվածքները բուժում են կարագի հետ խառնած ոսպի ալյուրով, իսկ վերքերի սպիացման համար այն խառնում են դեղնուցին: Միզաքարային հիվանդության դեպքում ցավը մեղմելու համար պետք է օրական 3 անգամ կես բաժակ ոսպով շիլա ուտել:
Վնասակար հատկությունները
Ոսպի բնորոշ հատկություններից է գերգազառաջացումը, հետևաբար դիսբակտերիոզ կամ աղիքային հիվանդություն ունեցողներին խորհուրդ չի տրվում տարվել ոսպով:
Ոսպ խորհուրդ չի տրվում նաևորոշ քրոնիկ հիվանդությունների դեպքում, օրինակ՝ պոդագրայի: Այն դժվար է մարսվում, ուստի ստամոքսի հիվանդություններ ունեցողներին խորհուրդ չի տրվում օգտագործել ոսպով աղցաններ: Բայց կարելի է լավ եփած, տրորած վիճակում վայելել այն:
Այն հակացուցված է երիկամների տարբեր հիվանդություններով մարդկանց, քանզի ոսպը կարող է դռանալ երիկամներում քարերի առաջացման պատճառ:
Ոսպը պետք է բացառեն նաև թութքի և միզակապության առկայության պարագայում:
Այս ամենից զատ, պետք է նաև նշել, որ ոսպի չարաշահումը կարող է առաջ բերել մաշկի չորություն և այլ մաշկային խնդիրներ:
Միներալներ
Ֆոսֆոր | 180 մգ |
Մագնեզիում | 36 մգ |
Երկաթ | 3,33 մգ |
Կալիում | 369 մգ |
Պղինձ | 0,251 մգ |
Ցինկ | 1,27 մգ |
Մանգան | 0,494 մգ |
Կալցիում | 19 մգ |
Նատրիում | 2 մգ |
Սելեն | 2,8 մգ |
Choline total | 32,7 մգ |
Վիտամիններ
ՎԻՏԱՄԻՆ B1 | 0.169 µg |
ՎԻՏԱՄԻՆ B5 | 0.638 µg |
ՎԻՏԱՄԻՆ B2 | 0.073 µg |
ՎԻՏԱՄԻՆ B6 | 0.178 µg |
ՎԻՏԱՄԻՆ B3 | 1.06 µg |
ՎԻՏԱՄԻՆ B12 | 0 µg |
ՖՈԼԱԹԹՈՒ (B9) | 0 µg |
ՎԻՏԱՄԻՆ A | 8 µg |
ՎԻՏԱՄԻՆ C | 1.5 µg |
ՎԻՏԱՄԻՆ D | 0 µg |
ՎԻՏԱՄԻՆ E | 0.11 µg |
ՎԻՏԱՄԻՆ K | 1.7 µg |